Osmanlı sivil mimarisinin en görkemli köy yerleşimini günümüze kadar ulaştırmayı başaran Cumalıkızık, son yıllarda yerli turistlerin yanı sıra yabancı turistler tarafından da yoğun ilgi gösterilmemtedir. Cumalıkızık köyü kültür varlıklarının yanı sıra doğal güzellikleriyle de zengin bir köydür.
Tarihçe
Osmanlı Devletinin Bursa'da ilk yerleştikleri bölgelerden olan Cumalıkızık, 180'i halen kullanılan, bazılarında ise koruma ve restorasyon çalışmalarının devam ettiği toplam 270 ev ile Osmanlı dönemi yansıtan konut dokusunu günümüze aktarmaktadır.
1969 yılında Cumalıkızık yerleşiminin güneydoğusunda Uludağ eteklerindeki Ihlamurcu mevkiinde Bizans devrine ait bir kilise kalıntısı tespit edilmiştir, Kilise kalıntısının yüzeyinde bulunan bazı mimari parçaları Bursa Arkeoloji Müzesi'nde saklanmaktadır. Bursa yakınlarında kurulan Osmanlı Beyliği kuruluşundan kısa zaman sonra bölgeye hakim olmayı başarmış, 1326 yılında Bursa'yı, 1331 yılında İznik'i fethederek yörede varlığını kesin olarak kabul ettirmiştir. Böylece Osmanlı halkının bu topraklara yerleşerek kentler ve köyler oluşturması sağlanmıştır. Cumalıkızık vakıf köyü olarak kurulmuştur ve bu özelliğini yerleşim dokusu konut mimarisi, yaşam biçimine yansıtmıştır. Uludağ'ın kuzeyindeki dik etekler ile vadilerin arasında sıkışıp kalan yöre köylerine bu konumlarından dolayı "kızık" adı verilmiştir. Köylerin birbirlerinden ayrılması için de dereye yakın olanına Derekızık, Fidye verene Fidyekızık ve Kızık köylerinden topluca gidilerek cuma namazı kılınan köye de Cumalıkızık adları verilmiştir.
İklim
Yazlar kuraklığa sebep olmayacak derecede yağışlı, kış ayları genel olarak çok yağışlı geçer.
Ulaşım
Bursa'nın doğusunda, Ankara karayolunun 10. kilometresinden güneye Uludağ yamaçlarına kadar giden yol üzerinde 3 km sonra Cumalıkızık yerleşimine ulaşırsınız. Cumalıkızık'a, Bursa Santral garajdan minibüs ve belediye otobüsleri aracılığıyla yaklaşık yarım saatte ulaşılabilmektedir. Köyün 3 km altında Ankara yolu üzerinde bulunan Cumalıkızık Değermenönü metro istasyonu bulunmaktadır.
